کد مطلب:26780
شنبه 1 فروردين 1394
آمار بازدید:31
آيا قوانين و احكام اسلامي مي توانند به مقتضاي زمان تغيير يابند؟ اين تغييرات با اجازه و صلاح ديدچه كسي ايجاد مي شود؟
قوانين و احكام اسلامي را به دو دسته مي توان تقسيم كرد:
احكامي كه گذر زمان و تغيير احوال مردمان و تغييرات مكاني و محيطي و ساير عوامل متغير, تأثيري در آن هاندارد; به اين نوع قوانين , يا مي گويند. به طور مثال , روزهء واجب ماه رمضان يا نمازهاي واجب يوميه , تحت هيچ شرايطي , به اموري مستحب يا مباح بدل نخواهند شد, و همچنين مكروهات دين , تغيير ماهيت به وجوب يا حرام نخواهند داد و مستحبات عبادي حكم واجب نخواهند گرفت .
همچنين است حرمت ربا ـ تا وقتي عنوان آن تغيير نكرده باشد ـ يا محرمات قطعي مثل زنا و لواط.
دستهء دوم از احكام , احكامي هستند كه تغييرات زمان و مكان و مقتضيات , در آن ها تأثير مي گذارد و با وجودمقتضي قابل تغيير هستند. اكثر احكام اجتماعي , سياسي , اقتصادي و حكومتيِ اسلام , از اين دسته هستند. از اين نوع قوانين , با نام هاي , , و نظاير اين ها تعبير مي كنند;براي مثال مي توان به وجوب ماليات بر درآمد, تا هنگامي كه دولت خودكفا نشده است , و قانون انتخابات و ملاك اكثريت و اقليت اشاره كرد.
بنابراين , رابطهء ميان تغييرات احكام و تغييرات وضع زمان , امري منطقي و بديهي است كه نمي توان منكر آن شد.مگر مي شود ديني را جامع و كامل و جهان شمول بدانيم , ولي آن را براي پاسخگويي به مسايل مختلف , توانا ندانيم ؟!استاد مطهري در پاسخ به كساني كه اين قابليت را براي دين قايل نيستند مي فرمايد: و دو پديدهء غير موافق وناسازگارند. استدلال اين گروه آن است كه اسلام به حكم اين كه دين است , به ويژه اين كه دين خاتم است ودستورهايش جنبهء جاودانگي دارد و بايد همان طور كه روز اوّل بوده , براي هميشه باقي بماند, يك پديدهء ثابت ونامتغير است , اما زمان در طبع خود, متغير و كهنه و نو شونده است . چگونه ممكن است چيزي كه ذاتاً ثابت و لا يتغيراست , با چيزي كه ذاتاً متغير و سيال است , توافق و هماهنگي داشته باشد؟ حقيقت اين است كه در استدلال فوق , هم در ناحيهء اسلام و هم در ناحيهء مقتضياتِ زمان , نوعي به كار رفته است >.(1)
حق با استاد شهيد است ; كافي است يكي از رساله هاي عمليه را ورق بزنيم و ملاحظه كنيم چطور در اوضاع مختلف , احكام تغيير يافته و با مقتضيات هماهنگ مي شوند.
اما چه كساني مي توانند اين تغييرات را در احكام ايجاد كنند؟
مسلماً شناخت موضوع و تغيير احكام , كاري تخصصي و فني است كه از عهدهء همه بر نمي آيد و احتياج به افرادي دارد كه در اين زمينه كار كرده و متبحّر باشند. اين افراد, پس از رسول خدا6و ائمه معصوم :, كساني اندكه در اسلام از آنان به و تعبير مي كنند; هم چنين نياز به تحقيق كارشناسان و حقوق دانان دارد.
ضرورت وجود مجتهدان در قرآن بدين صورت آمده است : .(2)
اين آيه نشان مي دهد همواره بايد گروهي باشند كه دين را بياموزند و به ديگران پيام و دين خدا را برسانند. استادمطهري مي نويسد: (3)
(پـاورقي 1.اسلام و مقتضيات زمان , ج 1 ص 13ـ 14 با تلخيص .
(پـاورقي 2.توبه (9 آيهء 122
(پـاورقي 3.اسلام و مقتضيات زمان , ج 1 ص 242 با تلخيص .
مطالب این بخش جمع آوری شده از مراکز و مؤسسات مختلف پاسخگویی می باشد و بعضا ممکن است با دیدگاه و نظرات این مؤسسه (تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج)) یکسان نباشد.
و طبیعتا مسئولیت پاسخ هایی ارائه شده با مراکز پاسخ دهنده می باشد.